لە ساڵیادی دامەزراندنی ڕادیۆی کوردی بەغدا
رادیۆی کوڕدی بەغدا هەشتاو پێنج ساڵ لەمەوبەر، لە ڕۆژی یەکشەمەی ٢٩ کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٣٩ لە سەردەمی رژێمی پاشایەتی لە عیراق دامەزرا، ڕادیۆکە تا ڕووخانی ڕژیمی بەعس لە ساڵی ٢٠٠٣ بەردەوام بوو، دوایی ڕاوەستا و ئەرشێفەکانیشی تاڵان کران. ڕادیۆی کوردی بەغدا لە دەستپێکدا خزمەتێکی زۆری بە رۆشنبیری، دابوبەرێت، هونەرو زمانی کوردی کرد ، هەرچەندە دوای ئەوەی حزبی بەعس بە کۆدێتا جڵەی دەستەڵاتی لە بەغداد گرتەد ەست، ئیدی گۆڕانکاری بەسەر تێکڕاوی جومگەکانی ژیان لە عێراق هات
ئێزگەی کوردی بەغدا بەدرێژایی مێژووی خۆی لەلایەن نووسەران، ڕۆشنبیران و پسپۆڕانەوە سەتان بەرنامەی جۆراوجۆری پێشکەش بە خەڵک کرد، ڕاستییەکەی بەرنامەکانی هەمەڕەنگ بوون، وێژەیی، هونەری، ڕۆشنبیری، کۆمەڵایەتی ، پەروەردەیی، منداڵان، زانستی و تەندروستی لە خۆی دەگرت، گوێگران لە ڕێی نامەوە بەشدارییان لەگەڵ ڕادیۆی کوردی بەغداد دەکرد. بەرنامەی [گۆرانی داواکراو، کوڕی گوندی، دەرگای ژیان، حەوت لاپەڕە، بەرنامەی تەندروستی و کۆمەڵ، دەنگی قوتابیان، بەرنامەی ئافرەتان، بەرنامەی گەڕیانەک، بەرنامەی منداڵان، بەرنامەی نیشتیمان، بەرنامەی ئاگردان، ڕەسەنی کوردەواری، بەرنامەی لەهەرباخچەی گوڵێک و بەرنامەی لەگەڵ گوهدارا ن، بەرنامەی خۆت و بەختت ]، بۆ زانیاری زیاتر پەیامنێری ڕزگاری پرێس دیدارێکی لەگەڵ مامۆستا نازم کەریم سەرحەد، بێژەری ڕادیۆی کوردی بەغدا و میدیاکاری دێرن کرد کە لە ساڵی ١٩٧٤ەوە لەو ڕادیۆیە دەستی بەکارکردن کردبوو. پرسیار: ڕادیۆی کوردی بەغداد چۆن دامەزرا؟ شێوازی کارکردنتان چۆن بوو؟ وەڵام: ڕادیۆی کوردی بەغداد لە ساڵی ١٩٣٩ وەکو پەخشی کوردی لەگەڵ ڕادیۆی عەرەبی بەغداد لەدایک بوو، سەرەتا (٥-٧) خولەک بۆ خوێندنەوەی دەنگ و باس بەتایبەتی هەواڵەکانی جەنگی جیهانی دووەم تەرخان کرابوو کە لە هەمان ساڵدا بەرپا ببوو. بەرە بەرە ئەم پەخشە بۆ بەشی کوردی و ڕادیۆی کوردی گۆڕا. ڕادیۆی کوردی بەغداد شوێن و جێگەی خۆی هەبووە، دوو ستۆدیۆشیان بۆ پەخش و ڕیکۆرد تەرخان کرد بوو.دواتر ماوەی پەخشەکەی زیاد کراو و بوو بە یەک کاتژمێر و پێنج خولەک، دواییو دوو کاتژمێر، سێ چوار کاتژمێر، تا ساڵەکانی حەفتای سەدەی ڕابردوو پەخشەکەی بەرە و بیست دەمژمێر زیاد کرا. دەبێ بگوترێ دواتر وەک زمانحاڵی حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق بووە، بەڵام زیاتر لە ٨٠٪ ی بەرنامەکان ڕۆشنبیری و هەمەڕەنگ بوون
پرسیار: چۆن دەتانتوانی بەرنامە لەسەر دۆزی نەتەوایەتی و میللەتی کورد پێشکەش بکەن لە کاتێکدا بەعس دەستەڵاتدار بوو؟ وەڵام: چەند ڕاستییەک هەیە دەبێ خوێنەران بزانن، ئەو ڕادیۆیەی بەشێکی تیادا بووە بەناوی بەشی ڕامیاری کە جموجۆڵ و کارە فەرمییەکانی حکومەتەکانی ئەو سەردەمەی تیادا ئامادە دەکراو پێشکەش دەکرا، بەڵام ٨٠٪ ی بەرنامەکانی دیکە هەمەڕەنگ بوون، دەربارەی مێژوو، ئەدەب و هونەری کوردی بوون، چەندین مامۆستای زانکۆ، نووسەر و هونەرمەند لەگەڵ کۆمەڵێک فەرمانبەرانی ڕادیۆکە بەرنامەیان پێشکەش دەکرد، بۆ شاهیدی قسەکانمان، خوێنەران بە هەزاران نامەیان دەنارد و دەستخۆشییان لێ دەکردین
پرسیار: چ بەرنامەیەکتان لەو ڕادیۆیەوە پێشکەش دەکرد؟ وەڵام: چیت بۆ باس بکەم، بە درێژایی (٦٤) ساڵ دەیان و سەدان و هەزاران بەرنامەی ڕۆشنبیری و هەمەڕەنگ و گشتی و تەندروستی و ئاینی و کۆمەڵایەتی و چەندین بەرنامەی دیکەی جیاواز لەلایەن گەورە پسپۆڕانی گەلەکەمانەوە پێشکەش دەکران، جگە لە بڵاوکردنەوەی چەندین چیرۆکی تەمسیلی و هەزاران گۆرانی کوردی
پرسیار: لە چ مێژوویەکدا ئەو ڕادیۆیە داخرا؟ وەڵام: لەساڵی ٢٠٠٣ کە هێزەکانی هاوپەیمانان هێرشیان کردە سەر شاری بەغداد، ئیدی ڕادیۆی کوردی و هەموو دەزگاکانی دیکەی ڕاگەیاندن بەر هێرشی ئەو هێزانە کەوتن و هەموویان داخران، بەڵام دەزگا عەرەبییەکان لە پاش کۆتایی ئەو جەنگە دەستیان بە کار کردەوە تەنها ڕادیۆی کوردی بوو کە وەک و بێ خاوەن مایەوە و هەوڵی دانانی نەدرایەوە جگە لەوەش کەس نازانێت ئەرشیف و گەنجینەی ئەو ڕادیۆیە چییان لێهات و کێ دەستی بەسەردا گرت و تاڵانی کرد؛ تاوەکو ئێستاشی لەگەڵدا بێت، بێ سەروشوێنە و دیار نییە
پرسیار: بیرۆکەی کردنەوەی ئەم ڕادیۆ نوێیەی کوردی لەسەر شەپۆلی ١٠١.٩ ئێف ئێم کە لە سلێمانی پەخش دەکرێت چییە؟ وەڵام: بەندە لەگەڵ چەند کەسێکی مامۆستای هونەر و میدیاکاری بەناوبانگ بیرۆکەی دامەزراندنی ئەم ڕادیۆیەمان تاو و توێ کرد، داواکاری فەرمیمان ئاراستەی لایەنە پەیوەندیدارەکان کرد و لەگەڵ ڕێز و پێزانین و سوپاس، مۆڵەتمان وەرگرت ، ئەوە بوو لە ١٩-١١-٢٠٢٣ کە هاوکات بوو لەگەڵ ڕۆژی پەخشی ڕادیۆی کوردی بەغداد لە ١٩-١١-١٩٣٩
پرسیار: لە داهاتوودا بیری چیتان کردۆتەوە؟ وەڵام: ئێمە وەک ستافی ڕادیۆی کوردی کە ژمارەمان لە پەنجەکانی یەک دەست تێ ناپەڕێت ئێستا چەندین بەرنامەمان هەیە و پەخشەکەمان ٢٤ کاتژمێرە. لە کاتژمێر (٦) ی بەیانی ڕادیۆکە بە دەنگی کەو دەکرێتەوەو ٢٤ کاتژمێر بەردەوام دەبێت و ئەگەر لە داهاتوودا ستافەکانمان گەیشتە پەنجەکانی هەردوو دەست ئەو کاتە پلان و پڕۆگرامی گەورەتر بەڕێوە دەبێت بەو هیوایەی بتوانین زیاتر خزمەتی بیسەرانی گەلی کوردی خۆشەویستمان بکەین. ئەمانە نموونەی چەند بەرنامەیەکی ڕادیۆی کوردییە کە
ئێزگەی کوردی بەغدا بەدرێژایی مێژووی خۆی لەلایەن نووسەران، ڕۆشنبیران و پسپۆڕانەوە سەتان بەرنامەی جۆراوجۆری پێشکەش بە خەڵک کرد، ڕاستییەکەی بەرنامەکانی هەمەڕەنگ بوون، وێژەیی، هونەری، ڕۆشنبیری، کۆمەڵایەتی ، پەروەردەیی، منداڵان، زانستی و تەندروستی لە خۆی دەگرت، گوێگران لە ڕێی نامەوە بەشدارییان لەگەڵ ڕادیۆی کوردی بەغداد دەکرد. بەرنامەی [گۆرانی داواکراو، کوڕی گوندی، دەرگای ژیان، حەوت لاپەڕە، بەرنامەی تەندروستی و کۆمەڵ، دەنگی قوتابیان، بەرنامەی ئافرەتان، بەرنامەی گەڕیانەک، بەرنامەی منداڵان، بەرنامەی نیشتیمان، بەرنامەی ئاگردان، ڕەسەنی کوردەواری، بەرنامەی لەهەرباخچەی گوڵێک و بەرنامەی لەگەڵ گوهدارا ن، بەرنامەی خۆت و بەختت ]، بۆ زانیاری زیاتر پەیامنێری ڕزگاری پرێس دیدارێکی لەگەڵ مامۆستا نازم کەریم سەرحەد، بێژەری ڕادیۆی کوردی بەغدا و میدیاکاری دێرن کرد کە لە ساڵی ١٩٧٤ەوە لەو ڕادیۆیە دەستی بەکارکردن کردبوو. پرسیار: ڕادیۆی کوردی بەغداد چۆن دامەزرا؟ شێوازی کارکردنتان چۆن بوو؟ وەڵام: ڕادیۆی کوردی بەغداد لە ساڵی ١٩٣٩ وەکو پەخشی کوردی لەگەڵ ڕادیۆی عەرەبی بەغداد لەدایک بوو، سەرەتا (٥-٧) خولەک بۆ خوێندنەوەی دەنگ و باس بەتایبەتی هەواڵەکانی جەنگی جیهانی دووەم تەرخان کرابوو کە لە هەمان ساڵدا بەرپا ببوو. بەرە بەرە ئەم پەخشە بۆ بەشی کوردی و ڕادیۆی کوردی گۆڕا. ڕادیۆی کوردی بەغداد شوێن و جێگەی خۆی هەبووە، دوو ستۆدیۆشیان بۆ پەخش و ڕیکۆرد تەرخان کرد بوو.دواتر ماوەی پەخشەکەی زیاد کراو و بوو بە یەک کاتژمێر و پێنج خولەک، دواییو دوو کاتژمێر، سێ چوار کاتژمێر، تا ساڵەکانی حەفتای سەدەی ڕابردوو پەخشەکەی بەرە و بیست دەمژمێر زیاد کرا. دەبێ بگوترێ دواتر وەک زمانحاڵی حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق بووە، بەڵام زیاتر لە ٨٠٪ ی بەرنامەکان ڕۆشنبیری و هەمەڕەنگ بوون
پرسیار: چۆن دەتانتوانی بەرنامە لەسەر دۆزی نەتەوایەتی و میللەتی کورد پێشکەش بکەن لە کاتێکدا بەعس دەستەڵاتدار بوو؟ وەڵام: چەند ڕاستییەک هەیە دەبێ خوێنەران بزانن، ئەو ڕادیۆیەی بەشێکی تیادا بووە بەناوی بەشی ڕامیاری کە جموجۆڵ و کارە فەرمییەکانی حکومەتەکانی ئەو سەردەمەی تیادا ئامادە دەکراو پێشکەش دەکرا، بەڵام ٨٠٪ ی بەرنامەکانی دیکە هەمەڕەنگ بوون، دەربارەی مێژوو، ئەدەب و هونەری کوردی بوون، چەندین مامۆستای زانکۆ، نووسەر و هونەرمەند لەگەڵ کۆمەڵێک فەرمانبەرانی ڕادیۆکە بەرنامەیان پێشکەش دەکرد، بۆ شاهیدی قسەکانمان، خوێنەران بە هەزاران نامەیان دەنارد و دەستخۆشییان لێ دەکردین
پرسیار: چ بەرنامەیەکتان لەو ڕادیۆیەوە پێشکەش دەکرد؟ وەڵام: چیت بۆ باس بکەم، بە درێژایی (٦٤) ساڵ دەیان و سەدان و هەزاران بەرنامەی ڕۆشنبیری و هەمەڕەنگ و گشتی و تەندروستی و ئاینی و کۆمەڵایەتی و چەندین بەرنامەی دیکەی جیاواز لەلایەن گەورە پسپۆڕانی گەلەکەمانەوە پێشکەش دەکران، جگە لە بڵاوکردنەوەی چەندین چیرۆکی تەمسیلی و هەزاران گۆرانی کوردی
پرسیار: لە چ مێژوویەکدا ئەو ڕادیۆیە داخرا؟ وەڵام: لەساڵی ٢٠٠٣ کە هێزەکانی هاوپەیمانان هێرشیان کردە سەر شاری بەغداد، ئیدی ڕادیۆی کوردی و هەموو دەزگاکانی دیکەی ڕاگەیاندن بەر هێرشی ئەو هێزانە کەوتن و هەموویان داخران، بەڵام دەزگا عەرەبییەکان لە پاش کۆتایی ئەو جەنگە دەستیان بە کار کردەوە تەنها ڕادیۆی کوردی بوو کە وەک و بێ خاوەن مایەوە و هەوڵی دانانی نەدرایەوە جگە لەوەش کەس نازانێت ئەرشیف و گەنجینەی ئەو ڕادیۆیە چییان لێهات و کێ دەستی بەسەردا گرت و تاڵانی کرد؛ تاوەکو ئێستاشی لەگەڵدا بێت، بێ سەروشوێنە و دیار نییە
پرسیار: بیرۆکەی کردنەوەی ئەم ڕادیۆ نوێیەی کوردی لەسەر شەپۆلی ١٠١.٩ ئێف ئێم کە لە سلێمانی پەخش دەکرێت چییە؟ وەڵام: بەندە لەگەڵ چەند کەسێکی مامۆستای هونەر و میدیاکاری بەناوبانگ بیرۆکەی دامەزراندنی ئەم ڕادیۆیەمان تاو و توێ کرد، داواکاری فەرمیمان ئاراستەی لایەنە پەیوەندیدارەکان کرد و لەگەڵ ڕێز و پێزانین و سوپاس، مۆڵەتمان وەرگرت ، ئەوە بوو لە ١٩-١١-٢٠٢٣ کە هاوکات بوو لەگەڵ ڕۆژی پەخشی ڕادیۆی کوردی بەغداد لە ١٩-١١-١٩٣٩
پرسیار: لە داهاتوودا بیری چیتان کردۆتەوە؟ وەڵام: ئێمە وەک ستافی ڕادیۆی کوردی کە ژمارەمان لە پەنجەکانی یەک دەست تێ ناپەڕێت ئێستا چەندین بەرنامەمان هەیە و پەخشەکەمان ٢٤ کاتژمێرە. لە کاتژمێر (٦) ی بەیانی ڕادیۆکە بە دەنگی کەو دەکرێتەوەو ٢٤ کاتژمێر بەردەوام دەبێت و ئەگەر لە داهاتوودا ستافەکانمان گەیشتە پەنجەکانی هەردوو دەست ئەو کاتە پلان و پڕۆگرامی گەورەتر بەڕێوە دەبێت بەو هیوایەی بتوانین زیاتر خزمەتی بیسەرانی گەلی کوردی خۆشەویستمان بکەین. ئەمانە نموونەی چەند بەرنامەیەکی ڕادیۆی کوردییە کە
لە ئێستادا
دیمانە: ئیسماعیل محەمەد
دیمانە: ئیسماعیل محەمەد