دکتۆر پشتیوان سرێشمەیی بۆ ڕزگاری پرێس دەدوێت
د. پشتیوان سرێشمەیی، بەڕێوەبەری ئەوقافی ئیدارەی سۆران، دەڵێت، گرنگە لە ئاییندەدا کار بۆ دروستکردنی دامەزراوەیەکی زەکات و سەرفترە بکرێت و سندوقيك هەبێت بۆ کۆکردنەوەیان لە کوردستاندا
دکتۆر پشتیوان دەڵێت " زەکات و سەرفترە یەکێکن لە بنەما هەرە گرنگەکانی ئابوری ئیسلامی، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا وەکو پێویست نەمانتوانیوە سودی لێوەرگرین بە تایبەتی بۆ دەرچواندنی خەڵکی خۆمان لە هەژاری و نەداری. ئەگەر بەنموونە ئاماری دانیشتوانی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران وەرگرین زیاتر لە (٣٢٦٠٠٠) سێ سەدو بیست و شەش هەزار کەسە، هەریەکەی گریمان ٣٥٠٠ دیناری سەرفترە بدات، چۆن لە ساڵێکەوە بۆ ساڵێک بە پێی بارودۆخ گۆڕانکاری بەسەر سەرفترە دادێت لە ڕووی شەرعەوە، بۆنموونە ئەمساڵ كەمتر داندراوە. کەواتە (٣٢٦٠٠٠
٣٥٠٠ = ١.١٤١.٠٠٠.٠٠٠) یەک ملیار و سەدو چل و یەک ملیۆن هەزار دینار دەکات.
ئەوە بەس سەرفترە جگە لە زەکاتی پارەو پول، زێر و خشل، جگە لەو هەموو دووکانانەی کە لە شاری سۆران و ڕواندوز و چۆمان و مێرگەسۆر و سیدەکان و ناحیەکان و گوندەکان هەیە کە پارەی (عروض التجارة) بازرگانی پێ دەگوترێت، ساڵانە لە بازاڕەکانیش زەکات دەردەکرێت، هەروەها زەکاتی خاوەن ئاژەل و مەڕو ماڵات و دانەوێڵەی جووتیارەکان، ئەگەر بەشێوەیەکی ڕێک و پێک ئەو هەموو زەکات و سەرفترەو بەخشینە کۆبکرێتەوە لە سندوقی دامەزراوەی زەکات دەبێت ، لەوانەیە بڕەکە بگاتە چەند ملیار.
بەپێی ئەم سیستەمەی سەرەوە کە باسمان کرد خواپێداوەکان لە دوای هەژار و نەدار ناگەڕێن، بەڵکو ئەوان زەکات و سەرفترەی خۆیان داخلی ئەم سندوقه دەکەن.
لیژنەیەک لە مامۆستایانی داوا لەم سندوقه بکەن.
کارەکەیان چۆن دەبێت ناوی هەموو ئەوانەی زەکاتیان پێ دەشێت لە رێی مامۆستایانی ئایینی یان موختارەکان وەردەگرن و بە دادپەروەرانە نەک بەیەکسانی بەسەریان دابەش دەکرێت، بۆیە دەلێم بەیەکسانی نا چونکە ئەگەر هەژار تا هەژار جیاوازی هەیە لە قورئانیش باسی هەژار و نەدار کراوە.
هەژار ئەگەر مانگانە پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت لە نیوەی کەمتری بەدەست بکەوێت بۆ نمونە هەر ١٥٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت.
بەڵام نەدار ئەوەیە لە نیوەی زیاتری بەدەست بکەوێت بۆ نموونە ئەو مانگانە ئەگەر پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت تەنها ٣٠٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت، جگە لەوەش هەژار هەیە دوو منداڵی هەیە، هەژارێکی تر پێنج منداڵی هەیە، لەبەر ئەوەیە دەبێت ڕەچاوی دادپەروەری بکرێت، قورئانیش باسی فقیکراوە.
هەژار ئەگەر مانگانە پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت لە نیوەی کەمتری بەدەست بکەوێت بۆ نمونە هەر ١٥٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت.
بەڵام مسکین ئەوەیە لە نیوەی زیاتری بەدەست بکەوێت بۆ نمونە ئەو مانگانە ئەگەر پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت تەنها ٣٠٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت، جگە لەوەش هەژار هەیە دوو مندالی هەیە، هەژارێکی تر پێنج مندالی هەیە، لەبەر ئەوەیە دەبێت ڕەچاوی دادپەروەری بکرێت.
بەڵام بەداخەوە وەکو باسم کرد لەبەر ئەوەی هەریەکەو بەخۆی زەکات و سەرفترە ئەدات نەمان توانیوە دەردی هەژارێک دەرمان بکەین و لە هەژاری رزگاری بکەین، چەندین ساڵە لە شارەکەت و گەڕەکەکەت و گوندەکەت ئەوەی هەژارە هەر هەژارە لە هەژاریمان ڕزگار نەکردووە، بۆ ؟ لەبەر ئەوەی نازانین دابەشی بکەین، دلنیام ئەگەر کار لەسەر دروستکردنی دامەزراوەیەکی زەکات و سەرفترە بکرێت لە ئاییندەدا ڕێژەی هەژاری زۆر کەم دەبێت و ساڵانە بەدەیان هەژاری وەلاتەکەمان دەردیان دەرمان دەبێت
بەڵام بەداخەوە وەکو باسم کرد لەبەر ئەوەی هەریەکەو بەخۆی زەکات و سەرفترە ئەدات نەمان توانیوە دەردی هەژارێک دەرمان بکەین و لە هەژاری رزگاری بکەین، چەندین ساڵە لە شارەکەت و گەڕەکەکەت و گوندەکەت ئەوەی هەژارە هەر هەژارە لە هەژاریمان ڕزگار نەکردووە، بۆ ؟ لەبەر ئەوەی نازانین دابەشی بکەین، دلنیام ئەگەر کار لەسەر دروستکردنی دامەزراوەیەکی زەکات و سەرفترە بکرێت لە ئاییندەدا ڕێژەی هەژاری زۆر کەم دەبێت و ساڵانە بەدەیان هەژاری وەلاتەکەمان دەردیان دەرمان دەبێت
ئا ئیسماعیل محەمەد
دکتۆر پشتیوان دەڵێت " زەکات و سەرفترە یەکێکن لە بنەما هەرە گرنگەکانی ئابوری ئیسلامی، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا وەکو پێویست نەمانتوانیوە سودی لێوەرگرین بە تایبەتی بۆ دەرچواندنی خەڵکی خۆمان لە هەژاری و نەداری. ئەگەر بەنموونە ئاماری دانیشتوانی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران وەرگرین زیاتر لە (٣٢٦٠٠٠) سێ سەدو بیست و شەش هەزار کەسە، هەریەکەی گریمان ٣٥٠٠ دیناری سەرفترە بدات، چۆن لە ساڵێکەوە بۆ ساڵێک بە پێی بارودۆخ گۆڕانکاری بەسەر سەرفترە دادێت لە ڕووی شەرعەوە، بۆنموونە ئەمساڵ كەمتر داندراوە. کەواتە (٣٢٦٠٠٠
٣٥٠٠ = ١.١٤١.٠٠٠.٠٠٠) یەک ملیار و سەدو چل و یەک ملیۆن هەزار دینار دەکات.
ئەوە بەس سەرفترە جگە لە زەکاتی پارەو پول، زێر و خشل، جگە لەو هەموو دووکانانەی کە لە شاری سۆران و ڕواندوز و چۆمان و مێرگەسۆر و سیدەکان و ناحیەکان و گوندەکان هەیە کە پارەی (عروض التجارة) بازرگانی پێ دەگوترێت، ساڵانە لە بازاڕەکانیش زەکات دەردەکرێت، هەروەها زەکاتی خاوەن ئاژەل و مەڕو ماڵات و دانەوێڵەی جووتیارەکان، ئەگەر بەشێوەیەکی ڕێک و پێک ئەو هەموو زەکات و سەرفترەو بەخشینە کۆبکرێتەوە لە سندوقی دامەزراوەی زەکات دەبێت ، لەوانەیە بڕەکە بگاتە چەند ملیار.
بەپێی ئەم سیستەمەی سەرەوە کە باسمان کرد خواپێداوەکان لە دوای هەژار و نەدار ناگەڕێن، بەڵکو ئەوان زەکات و سەرفترەی خۆیان داخلی ئەم سندوقه دەکەن.
لیژنەیەک لە مامۆستایانی داوا لەم سندوقه بکەن.
کارەکەیان چۆن دەبێت ناوی هەموو ئەوانەی زەکاتیان پێ دەشێت لە رێی مامۆستایانی ئایینی یان موختارەکان وەردەگرن و بە دادپەروەرانە نەک بەیەکسانی بەسەریان دابەش دەکرێت، بۆیە دەلێم بەیەکسانی نا چونکە ئەگەر هەژار تا هەژار جیاوازی هەیە لە قورئانیش باسی هەژار و نەدار کراوە.
هەژار ئەگەر مانگانە پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت لە نیوەی کەمتری بەدەست بکەوێت بۆ نمونە هەر ١٥٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت.
بەڵام نەدار ئەوەیە لە نیوەی زیاتری بەدەست بکەوێت بۆ نموونە ئەو مانگانە ئەگەر پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت تەنها ٣٠٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت، جگە لەوەش هەژار هەیە دوو منداڵی هەیە، هەژارێکی تر پێنج منداڵی هەیە، لەبەر ئەوەیە دەبێت ڕەچاوی دادپەروەری بکرێت، قورئانیش باسی فقیکراوە.
هەژار ئەگەر مانگانە پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت لە نیوەی کەمتری بەدەست بکەوێت بۆ نمونە هەر ١٥٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت.
بەڵام مسکین ئەوەیە لە نیوەی زیاتری بەدەست بکەوێت بۆ نمونە ئەو مانگانە ئەگەر پێویستی بە ٥٠٠ هەزار دینار بێت تەنها ٣٠٠ هەزار دیناری پێ پەیدا ببێت، جگە لەوەش هەژار هەیە دوو مندالی هەیە، هەژارێکی تر پێنج مندالی هەیە، لەبەر ئەوەیە دەبێت ڕەچاوی دادپەروەری بکرێت.
بەڵام بەداخەوە وەکو باسم کرد لەبەر ئەوەی هەریەکەو بەخۆی زەکات و سەرفترە ئەدات نەمان توانیوە دەردی هەژارێک دەرمان بکەین و لە هەژاری رزگاری بکەین، چەندین ساڵە لە شارەکەت و گەڕەکەکەت و گوندەکەت ئەوەی هەژارە هەر هەژارە لە هەژاریمان ڕزگار نەکردووە، بۆ ؟ لەبەر ئەوەی نازانین دابەشی بکەین، دلنیام ئەگەر کار لەسەر دروستکردنی دامەزراوەیەکی زەکات و سەرفترە بکرێت لە ئاییندەدا ڕێژەی هەژاری زۆر کەم دەبێت و ساڵانە بەدەیان هەژاری وەلاتەکەمان دەردیان دەرمان دەبێت
بەڵام بەداخەوە وەکو باسم کرد لەبەر ئەوەی هەریەکەو بەخۆی زەکات و سەرفترە ئەدات نەمان توانیوە دەردی هەژارێک دەرمان بکەین و لە هەژاری رزگاری بکەین، چەندین ساڵە لە شارەکەت و گەڕەکەکەت و گوندەکەت ئەوەی هەژارە هەر هەژارە لە هەژاریمان ڕزگار نەکردووە، بۆ ؟ لەبەر ئەوەی نازانین دابەشی بکەین، دلنیام ئەگەر کار لەسەر دروستکردنی دامەزراوەیەکی زەکات و سەرفترە بکرێت لە ئاییندەدا ڕێژەی هەژاری زۆر کەم دەبێت و ساڵانە بەدەیان هەژاری وەلاتەکەمان دەردیان دەرمان دەبێتئا ئیسماعیل محەمەد